Vormen van incontinentie

Van urge-incontinentie spreken we wanneer iemand door het vol worden van het rectum de aandrang voelt om naar het toilet te gaan, maar niet altijd op tijd de wc kan halen.

Bij flatusincontinentie voelen mensen wel dat hun rectum vol is, maar weten ze niet of dat komt door gasvorming of ontlasting. Hun gevoelsmechanisme werkt dus niet goed.

Bij passieve incontinentie ontstaat er geen aandranggevoel, of bereikt het signaal de hersenen niet. Iemand die dat heeft, voelt dus niet dat het rectum vol is en geleegd moet worden.

Als mensen helemaal geen gevoel in hun darmuitgang hebben, hebben ze ook geen bewuste controle over hun darmbewegingen. Er kan dan ongemerkt ontlasting passeren.

Anale en rectale incontinentie treden op als de controle over het rectale kanaal en de anale sluitspier is weggevallen. De zenuwen in die gebieden helpen de hersenen om de beweging en de uitscheiding van ontlasting en darmgassen te controleren.

Als er sprake is van een beschadiging van het rectumkanaal of van de zenuwen of de spieren in deze specifieke gebieden, kan dat leiden tot controleverlies en dus tot verlies van ontlasting.

Overloopincontinentie treedt meestal op bij een obstructie in de dikke darm als gevolg van obstipatie (verstopping). De obstructie wordt veroorzaakt door vastzittende ontlasting, waardoor zich steeds meer ontlasting ophoopt. Alleen dunne, waterige ontlasting kan er langs. Die dunne ontlasting is moeilijker te controleren, wat leidt tot het verliezen ervan.

Van dubbele incontinentie spreken we als iemand last heeft van zowel darmincontinentie (ontlasting) als blaasincontinentie (urine).

Hoe ontstaan darm- en continentieproblemen?

Incontinentie kan het gevolg zijn van structurele problemen in de darmen, de spieren of de zenuwen. Deze kunnen bij de geboorte al aanwezig zijn, bijvoorbeeld als organen of structuren onvoldoende ontwikkeld zijn.

De problemen kunnen ook in een latere levensfase optreden, bijvoorbeeld na een bevalling, een ongeval of een operatie.

Incontinentie kan ook voortkomen uit ziektes en aandoeningen, zoals diabetes, spina bifida (‘open rug’), een beroerte, epilepsie of de ziekte van Parkinson.

De meest voorkomende darmproblemen zijn echter obstipatie (verstopping) en diarree.

Obstipatie: symptoom én oorzaak

Obstipatie kan de oorzaak zijn van incontinentie, maar het is ook een signaal dat er iets mis is. Het kan het gevolg zijn van een gezondheidsprobleem, zoals het prikkelbaredarmsyndroom, maar het kan ook voortkomen uit stress.

Iemand die last heeft van obstipatie, kan zijn darmen niet leegmaken. Soms blijft de ontlasting onderweg in de darm steken. De ontlasting droogt uit, wordt hard en hoopt zich op, waardoor de doorgang in de darm wordt geblokkeerd.

Er kan alleen nog waterige ontlasting passeren. Deze dunne ontlasting is moeilijker te controleren, wat leidt tot het verliezen ervan.

Bij een obstructie proberen mensen bovendien vaak hun darmen te legen door extra kracht te zetten. Te hard persen kan leiden tot letsel aan de spieren en het rectale kanaal. Er kunnen dan kleine scheurtjes of wondjes in het darmoppervlak ontstaan. Op die manier kunnen de gevolgen van persen leiden tot continentieproblemen.

Iedereen heeft van tijd tot tijd wel eens last van een zekere mate van obstipatie. Gebrek aan beweging en ouderdom kunnen obstipatie bevorderen. Meestal is de obstructie niet blijvend. Is dat wel het geval, en wordt er niet behandeld, dan kan dat leiden tot letsel.

Dingen waar u op moet letten:

• Veranderingen in uw toiletpatroon, vooral als u minder vaak naar de wc gaat dan gewoonlijk.
• Of u moet persen.
• Een harde of ‘keutelvormige’ ontlasting.
• Een gevoel alsof u uw darmen niet volledig heeft leeggemaakt.
• Een opgeblazen gevoel, maagkramp en misselijkheid.

Diarree: symptoom én oorzaak

Diarree is zowel een symptoom als een oorzaak van incontinentie. Diarree kan chronisch (aanhoudend of terugkerend) of acuut (plotseling optredend) zijn.

Acute diarree kan verschillende oorzaken hebben, zoals een bacteriële of virale maaginfectie. Het kan ook een reactie zijn op het genuttigde eten. Deze vorm van diarree is meestal binnen één à twee weken verdwenen.

Chronische diarree is hardnekkig en kan weken aanhouden. Deze vorm van diarree kan verdwijnen en weer terugkomen. Chronische diarree kan een gevolg zijn van een ziekte of van darmstoornissen, zoals een prikkelbare darm, of van darmontstekingen waarmee bijvoorbeeld de ziekte van Crohn gepaard gaat.

De symptomen van diarree zijn:

• Een ongewilde en vaak optredende waterige ontlasting.
• Buikpijn, maagkrampen en een opgeblazen gevoel.
• Misselijkheid en gebrek aan eetlust.
• Soms treedt ook koorts op of is er sprake van bloed in de ontlasting.

Het is van belang om tijdig naar de dokter te gaan, omdat zowel acute als chronische diarree kan leiden tot verlies van lichaamsvocht. Met name baby’s, kinderen en bejaarden zijn vatbaar voor dehydratie.